Artajona is een klein dorpje dat volledig omringd wordt door middeleeuwse torens en versterkte muren, bekend als El Cerco de Artajona (“De Omwalling van Artajona”). Deze omwalling werd gebouwd in de 11e eeuw. Het vormt een van de belangrijkste verdedigingswerken van het middeleeuwse Navarra die vandaag de dag nog steeds bestaat. Een reis naar Navarra is niet compleet zonder een bezoek aan Artajona. Andere belangrijke verdedigingswerken in de buurt van Artajona zijn het kasteel van Olite en het fort van Ujué. Iets verderop, op 66 kilometer afstand, ligt het kasteel van Javier, dat eveneens een belangrijke rol speelde in de verdediging van Navarra.
Oorspronkelijk bestond deze omwalling uit 17 torens, waarvan er nog 9 overeind staan. Het diende als bescherming voor het Koninkrijk van Navarra tegen talrijke annexatiepogingen door Castilië. De Koninkrijk van Castilië was een van de voornaamste koninkrijken in Spanje tijdens de middeleeuwen. Bovendien heeft deze muur Artajona geholpen om tussen 1153 en 1158 een onafhankelijk koninkrijk te worden.
Wat te zien in Artajona
Artajona herbergt naast de Cerco en de kronkelende middeleeuwse straatjes ook verschillende opmerkelijke gebouwen. Een van deze opmerkelijke bouwwerken is de Kerk van San Saturnino, die in de 18e eeuw werd gebouwd. Deze kerk is uniek, omdat het de enige ter wereld is waar de klokken achterstevoren worden geluid. Sinds 1896 is het tevens een traditie in Navarra dat alle klokkenluiders van Navarra ooit de klokken van Artajona hebben geluid.
De kerk bevindt zich bevindt zich op het hoogste punt van het dorp en biedt uitzicht over heel Artajona. Vanaf de Kerk van San Saturnino is de andere kerk in het dorp zichtbaar, namelijk de Kerk van San Pedro.
Net buiten Artajona, in het noordelijke deel van de stad nabij de Kerk van San Saturnino, bevindt zich de Basílica de Nuestra Señora de Jerusalén (“Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Jeruzalem”), gebouwd tussen 1709 en 1714. Als je de basiliek binnengaat, kun je een Romaans beeld bewonderen van de Maagd van Jeruzalem. Deze maagd is de beschermheilige van Artajona. Dit beeld is opvallend vanwege haar bescheiden omvang. Om te genieten van de beschermheilige van Artajona laten de monniken die in een aangrenzend gebouw wonen de sleutel achter om toegang te krijgen tot deze basiliek.
Wat te doen in Artajona
Naast historische gebouwen biedt dit dorp een gratis escape room voor vermaak met het hele gezin genaamd El secreto de Artajona (“Het geheim van Artajona”). Deze escape room kan gespeeld worden via je smartphone. Het begint aan de onderkant van het dorp, waarna het je door de belangrijkste straten en gebouwen leidt. Het nadeel is dat deze escape room alleen beschikbaar is in het Spaans. Daarom is het dus noodzakelijk dat iemand de Spaanse taal kan verstaan om hieraan deel te nemen.
Aan het einde van augustus organiseert Artajona een uniek evenement dat het dorp terugbrengt naar de Middeleeuwen. De inwoners kleden zich in kledij die destijds in de Middeleeuwen gedragen werd. Er zijn diverse activiteiten te doen tijdens dit evenement. Bezoekers kunnen bijvoorbeeld allerlei typische Navarrese producten proeven in de ambachtelijke markten. Verder zijn er ook valkerijshows, een tentoonstelling met ridders te paard die middeleeuwse lansen dragen en verschillende rondleidingen.
Hunnebedden
Op maar 4 kilometer afstand van Artajona bevinden zich de hunnebedden van Portillo de Enériz en van de Mina de Faranagortea. Dit zijn twee van de zeldzame voorbeelden van galerijgraven met geperforeerde deuren, een specifieke grafarchitectuur die typerend is voor verschillende gebieden rondom de westelijke Middellandse Zee.
